Η οστεοπόρωση είναι μια κατάσταση που προκαλεί την αδυναμία των οστών, κυρίως λόγω μειωμένης πυκνότητας, αυξάνοντας τον κίνδυνο καταγμάτων. Επηρεάζει συχνότερα γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση λόγω της μειωμένης παραγωγής οιστρογόνων αλλά συχνή είναι και η εμφάνισή της στους άνδρες λόγω μείωσης της τεστοστερόνης. Κίνδυνοι περιλαμβάνουν έλλειψη άσκησης, κάπνισμα, υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, χρήση στεροειδών, οικογενειακό ιστορικό, και προηγούμενα κατάγματα.
Η νόσος Paget είναι μια σπάνια διαταραχή με διόγκωση και παραμόρφωση των οστών, με αίτια που περιλαμβάνουν γενετικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες, αντιμετωπίζεται με διατροφικές συστάσεις, άσκηση και φαρμακευτική θεραπεία.
Η ανεπάρκεια βιταμίνης D στην Ελλάδα είναι υψηλή παρά την έκθεση στον ήλιο, επηρεάζοντας τη σύνθεση της βιταμίνης D3 και τις λειτουργίες της στον μεταβολισμό του ασβεστίου και το ανοσοποιητικό σύστημα.
Διαφορετικές Παθήσεις της Οστεοπόρωσης
Τι είναι Οστεοπόρωση;
Η οστεοπόρωση είναι μια κατάσταση όπου τα οστά χάνουν σταδιακά την πυκνότητά τους και γίνονται εύθραυστα, αυξάνοντας τον κίνδυνο κάταγματος. Οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να πάσχουν από οστεοπόρωση, ειδικά μετά την εμμηνόπαυση, λόγω της μείωσης των οιστρογόνων, ενώ οι άνδρες υποφέρουν λιγότερο από αυτήν την κατάσταση λόγω των ισχυρότερων οστών τους. Παράγοντες όπως η έλλειψη οιστρογόνων, η έλλειψη άσκησης, το κάπνισμα, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, η χρήση στεροειδών, το οικογενειακό ιστορικό, και τα προηγούμενα κατάγματα αυξάνουν τον κίνδυνο οστεοπόρωσης. Η πρόληψη περιλαμβάνει έναν υγιεινό τρόπο ζωής, δίαιτα πλούσια σε ασβέστιο και άσκηση, ενώ η αντιμετώπιση μπορεί να περιλαμβάνει φαρμακευτική θεραπεία και χειρουργική επέμβαση σε σοβαρές περιπτώσεις.
Νόσος Paget
Η νόσος Paget των οστών είναι μια σπάνια χρόνια διαταραχή του σκελετού που χαρακτηρίζεται από τη διόγκωση και παραμόρφωση των οστών σε μια ή περισσότερες οστικές περιοχές. Η αιτία της νόσου Paget δεν έχει ακόμα διευκρινιστεί πλήρως, αλλά ενοχοποιούνται γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες. Συχνότερα προσβάλλονται άτομα άνω των 40 ετών, ενώ η νόσος εμφανίζεται ισότιμα σε άνδρες και γυναίκες.
Τα συμπτώματα της νόσου Paget μπορεί να περιλαμβάνουν πόνο, αύξηση του κρανίου και των άκρων, κεφαλαλγία ή απώλεια ακοής σε περιπτώσεις που προσβάλλεται το κρανίο. Η διάγνωση γίνεται μέσω απεικονιστικών εξετάσεων όπως ακτινογραφίες και σπινθηρογράφημα των οστών, καθώς και μέσω μέτρησης της αλκαλικής φωσφατάσης στο αίμα.
Αν και η νόσος Paget μπορεί να συνυπάρξει με την οστεοπόρωση ή την οστεοαρθρίτιδα, πρόκειται για διαφορετικές παθήσεις. Η αντιμετώπιση της νόσου Paget περιλαμβάνει διατροφικές συμβουλές για ασβέστιο και βιταμίνη D, άσκηση και φαρμακευτική θεραπεία με διφωσφονικά φάρμακα. Σε περιπτώσεις σοβαρών παραμορφώσεων ή εκφυλιστικής αρθροπάθειας μπορεί να απαιτηθεί χειρουργική επέμβαση.
Ανεπάρκεια βιταμίνης D
Η ηλιακή ακτινοβολία είναι κρίσιμη για τη σύνθεση της βιταμίνης D, αλλά παρά τις μεγάλες περιόδους ηλιοφάνειας στην Ελλάδα, υψηλά ποσοστά του πληθυσμού παρουσιάζουν έλλειψη ή ανεπάρκεια βιταμίνης D.
Η βιταμίνη D ανήκει στην ομάδα των λιποδιαλυτών βιταμινών και περιλαμβάνει τους τύπους D3 και D2, με διαφορετικές χημικές ιδιότητες και δράσεις που επεκτείνονται πέρα από το μεταβολισμό του ασβεστίου και του φωσφόρου.
Η βιταμίνη D3 παράγεται στο δέρμα από την υπεριώδη ακτινοβολία ή λαμβάνεται από τρόφιμα, αλλά η σύνθεσή της περιορίζεται από παράγοντες όπως η χρήση αντηλιακών και η εποχή του έτους.
Η βιταμίνη D είναι σημαντική για το ανοσοποιητικό σύστημα και έχει αποδειχθεί ότι βοηθάει στην αντιμετώπιση και την πρόληψη νόσων όπως η COVID-19 και η γρίπη, καθώς και στην αντιμετώπιση αυτοάνοσων παθήσεων. Ορισμένοι ασθενείς μπορεί να αντιμετωπίζουν αντίσταση στη βιταμίνη D και απαιτούν μεγαλύτερες δόσεις.
Ο ενδοκρινολόγος ελέγχει τα επίπεδα βιταμίνης D και προτείνει κατάλληλη θεραπεία ανάλογα με την ηλικία και τα συνοδά νοσήματα του ασθενούς.
Μεταβολισμός του Ασβεστίου
Το ασβέστιο είναι ένας απαραίτητος ηλεκτρολύτης για τη ζωή. Στον ανθρώπινο οργανισμό υπάρχουν περίπου 1000-1200 γραμμάρια ασβεστίου, με το μεγαλύτερο μέρος να βρίσκεται στον σκελετό. Περίπου το 1% του ασβεστίου βρίσκεται στο αίμα και στους ιστούς.
Η πρόσληψη ασβεστίου στον οργανισμό μπορεί να προέρχεται από ορισμένα τρόφιμα, να παρέχεται ως συμπλήρωμα διατροφής, ή να περιλαμβάνεται σε ορισμένα φάρμακα, όπως τα αντιόξινα. Τρόφιμα πλούσια σε ασβέστιο είναι το γάλα, το γιαούρτι, το τυρί, αλλά και ορισμένα λαχανικά όπως η σόγια, το μπρόκολο, τα αμύγδαλα, το chia, το tofu, οι ηλιόσποροι, καθώς και οι σαρδέλες και ο σολωμός.
Το 99% του ασβεστίου στο σώμα αποθηκεύεται στα οστά και τα δόντια. Τα οστά συνεχώς αναδιαμορφώνονται, με το ασβέστιο να απορροφάται και να εναποτίθεται στο νέο οστό. Εκτός από τη στήριξη του σκελετού, το ασβέστιο απαιτείται για την αγγειακή συστολή και διαστολή, τη μυϊκή λειτουργία, τη μετάδοση νευρικών σημάτων και άλλες λειτουργίες του οργανισμού.
Ο μεταβολισμός του ασβεστίου, κυρίως τα επίπεδα στο αίμα και στους ιστούς, ρυθμίζεται από τρεις ορμόνες: την παραθορμόνη (PTH) που παράγεται από τους παραθυρεοειδείς αδένες, την καλσιτονίνη (CT) που παράγεται από τα C κύτταρα του θυρεοειδούς αδένα, και τη διυδροξυχοληκαλσιφερόλη (καλσιφερόλη) που σχηματίζεται από τη βιταμίνη D στο ήπαρ και τους νεφρούς και αυξάνει την απορρόφηση του ασβεστίου από το έντερο.
